O‘zbekistonda qurilish industriyasidagi yangi trendlar: Innovatsiyalar, energiya tejamkor uylar va ekologik xavfsizlik

So‘nggi yillarda mamlakatimizda qurilish industriyasi sezilarli o‘zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Yangi qurilish texnologiyalari, energiya tejashga qaratilgan innovatsiyalar, ekologik xavfsizlik va aqlli uylar konsepsiyasi bugungi kunda bozorni qiziqtirayotgan asosiy yo‘nalishlarga aylangan. Qurilish sohasida yangi tendensiyalarni kiritish nafaqat iqtisodiy, balki ekologik barqarorlikka ham katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Ushbu maqolada biz O‘zbekistondagi qurilish industriyasidagi eng so‘nggi tendensiyalarni, shu jumladan, innovatsiyalar, energiya tejovchi texnologiyalar va ekologik xavfsizlikni yoritib o‘tamiz.

Innovatsiyalar va qurilish texnologiyalari

O‘zbekistonning qurilish sohasida innovatsiyalarni joriy etish natijasida yangi materiallar, qurilish texnologiyalari va dizaynlar paydo bo‘lmoqda. Misol uchun, aholi orasida prefabrik uylar qurilishiga qiziqiashninig tobora ortib borayotgani, 3D bosib chiqarish texnologiyalari va yuqori samarali materiallar keng qo‘llanilmoqda. Uy-joy bilan shugʻullanadigan qurilish kompaniyalari prefabrik modullarni ishlab chiqarish bo‘yicha innovatsion yechimlar taklif qilyapti, bu esa qurilishning tezligi va narxini sezilarli darajada kamaytiradi.
Shuningdek, O‘zbekistonda qurilishda avtomatizatsiya va robototexnikadan foydalanish tendensiyasiga qiziqish ham ortib bormoqda. Bu texnologiyalar orqali qurilish jarayonlari tezlashtiradi, natijada sarf-xarajatlar kamayib, sifat oshadi.

Energiya tejamkor uylar

Qurilishda energiya tejovchi texnologiyalarni joriy etish, ayniqsa, O‘zbekistonning iqlim sharoitida, katta ahamiyatga ega. Serquyosh oʻlkamizning issiq iqlimi, ayniqsa, qishda va yozda energiya iste’molini oshiradi, bu esa uylarning energiya tejovchi texnologiyalarni joriy qilish zaruratini keltirib chiqarmoqda. Shuningdek, hukumat ham ushbu yo‘nalish bo‘yicha bir qator dasturlarni amalga oshirmoqda.
Energiya tejovchi uylar nafaqat isitish va sovutish tizimlarini optimallashtirishni, balki quyosh batareyalari, ventilyatsiya tizimlari, issiqlikni izolyatsiya qilish va o‘zgaruvchan texnologiyalarni joriy etishni o‘z ichiga oladi. “O‘zsanoatqurilishmateriallari” kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan yangi turdagi energiya tejovchi materiallar qurilishda keng qo‘llanilmoqda. Masalan, ular energiya samaradorligi yuqori bo‘lgan oynalar va izolyatsiya materiallarini ishlab chiqarilmoqda, bu uylarning isitish xarajatlarini ancha kamaytiradi.

Mamlakatimizda qurilish ko‘lami kengayib borayotgani uchun yildan-yilga quyma va temir-betonlarga bo‘lgan talab oshmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, respublikamizda jami 706 ta temir-beton korxonasi mavjud bo‘lib, ularning yillik quvvati 6,5 mln kub metrni tashkil etadi. Ushbu yo‘nalishda eng yirik korxonalar Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent, Navoiy, Samarqand, Jizzax, Sirdaryo viloyatlari va Toshkent shahrida joylashgan.
Bundan tashqari, O‘zbekistonda energiya tejovchi tizimlar bilan jihozlangan uylar va ekologiyaga uygʻun TJMlar bilan bog‘liq bo‘lgan loyihalar rivojlanmoqda. Xususan, “Murad Buildings” qurilish kompaniyasining “Green City” turar-joy majmuasi ekologik hududlardan birida joylashgan. Majmuada o'simliklar va daraxtlarning koʻpligi alohida eʼtiborni tortadi. Hududning 78% landshaft dizayni uchun, 22% binolar uchun mo'ljallangan.
Shu kabi koʻplab qurilish kompaniyalarining ushbu loyihalarida binolar arxitekturasida ishlatilgan yashil rang tabiat bilan toʻliq uygʻunlashmoqda. Shuningdek, “Green city” yoʻnalishidagi TJMlarda qoʻllanilayotgan energiya samarali loyihalar, quyosh energiyasidan foydalanish va ekologik tizimlarni yaratish muhim ahamiyatga ega.

Ekologik xavfsizlik va qurilish

О‘zbekistonda eko-trend bir necha asosiy yo‘nalishlarda rivojlanmoqda. Birinchidan, energiya samaradorligi va atrof-muhitga zararli ta’sirini minimallashtirishga e’tibor qaratgan holda “yashil” binolarni yaratib, o‘z loyihalariga ekologik standartlarni joriy qiluvchi qurilish tashkilotlari bor. Ular qayta tiklanadigan energiya manbalari, suv va havoni tozalashning zamonaviy tizimlari, shuningdek, ekologik toza materiallardan foydalanishga e’tibor qaratadi.
Ikkinchidan, qurilish materiallarini ishlab chiqaruvchilar muhim rol o‘ynaydi. Masalan, “Knauf” kompaniyasi xalqaro ekostandartlarga javob beradigan mahsulotlarni taklif qilgan holda, “yashil” yondashuvni faol joriy etmoqda. Kompaniya materiallari energiya samaradorligi va barqaror qurilishni rag‘batlantiradi hamda ularni yashil loyihalar uchun talabgor qiladi. Shunday qilib, О‘zbekistonda qurilishdagi eko-trend asta-sekin bozor rivojlanishining ajralmas qismiga aylanib bormoqda.

Yashil qurilish konsepsiyasi bo‘yicha qurilgan binolarning nimasi jozibali? Ushbu yondashuv energiya samaradorligiga alohida e’tibor beradi. Bu quyosh panellari, yuqori sifatli issiqlik izolyatsiyasi va energiyani tejovchi ventilyatsiya tizimlaridan foydalanishni o‘z ichiga oladi – bularning barchasi issiqxona gazlari chiqindilarini va an’anaviy energiya manbalariga qaramlikni kamaytirishga qaratilgan. Materiallar ham muhim rol o‘ynaydi: yog‘och, bambuk, qayta ishlangan plastmassa va biologik parchalanadigan komponentlar kabi ekologik toza qurilish materiallaridan foydalanish chiqindilarni minimallashtiradi va ekotizimlarga stressni kamaytiradi.

Aqlli uylar: texnologik yechimlar

Aqlli uylar (Smart Homes) konsepsiyasi ham O‘zbekistonda tobora ommalashmoqda. Aqlli uylar nafaqat qulaylikni oshiradi, balki energiya sarfini qisqartirish va xavfsizlikni yaxshilashga xizmat qiladi. Aqlli uylar, masalan, avtomatik isitish tizimlari, haroratni boshqarish, yoritish tizimlari va xavfsizlik kameralarini internet orqali boshqarish imkonini beradi.
Bugungi kunda “Aqlli” uylar faqat g‘arb mamlakatlarida emas – toshkentlik developerlar ham aholiga shunday funksional uylarni taklif qilayapti.
Misol uchun, “NRG” kompaniyasi jahonning eng soʻnggi texnologik yechimlarini oʻzida aks ettirgan “aqlli uy” va “aqlli taʼmirlash” kabi texnologiyalar asosida uyni, aqlli boshqarishga katta eʼtibor qaratilgan loyihalarini taqdim qilmoqda. Masalan, ushbu uylarda shlagbaumlar va podyezd eshiklarining ochilishi, xavfsizlik tizimi, kommunal sarf-xarajatlarni optimallashtirish — bularning barchasi mazkur uylarda istiqomat qiluvchilar tomonidan mobil ilovalar yordamida uzoqdan turib nazorat qilinadi va boshqariladi.
Aqlli uylar texnologiyasi faqat shaharlarda emas, balki hududlarda ham keng tarqalmoqda. Ayniqsa, yangi qurilayotgan aholi punktlarida ushbu texnologiyalarni joriy etish O‘zbekistonning energiya samaradorligini oshirishga yordam beradi.
Qurilish industriyasidagi yangi trendlar nafaqat bozorda raqobatni oshiradi, balki ekologik barqarorlikni ta’minlashga ham hissa qo‘shadi. Innovatsiyalar, energiya tejovchi texnologiyalar va ekologik xavfsizlikni hisobga olgan holda qurilish kompaniyalari raqobatbardosh bo‘lishi mumkin. Shuningdek, hukumat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan yangi loyihalar va qurilish dasturlari O‘zbekistonning kelajakda barqaror va yashil qurilish sanoatiga ega bo‘lishi uchun mustahkam asos yaratadi.

O‘zbekistondagi qurilish sohasining kelajagi, albatta, innovatsiyalar, ekologik xavfsizlik va aqlli uylar konsepsiyasini to‘liq qamrab olgan holda yanada rivojlanishi kutilmoqda. Bu esa, jamiyatimiz uchun qulay va xavfsiz yashash muhitini yaratishga xizmat qiladi.