2050-yilda aholi soni 50mln ga yetsa, uy joy narxlari qancha bo'ladi?

Prognoz 2050-yil:

Oʻzbekiston aholisi 50 millionga yetsa, har yili kamida 200 ming xonadon yoki umumiy 11,1 millionta xonadon qurish talab etiladimi?

BMT aholishunoslik jamg‘armasining (UNFPA) O‘zbekistondagi vakolatxonasi moliyaviy ko‘magida Chexiyaning Karl universiteti milliy va xalqaro ekspertlaridan tashkil topgan guruh tomonidan O‘zbekistonning 2050-yilgacha bo‘lgan davrdagi demografik trendlari prognozi boʻyicha Qoraqalpog‘iston, viloyatlar va Toshkent shahri bo‘yicha tadqiqot oʻtkazildi.

Prognozga ko‘ra, O‘zbekiston aholisi yaqin o‘ttiz yil davomida tezkor surʼatlarda o‘sib boradi. O‘zbekiston tugʻilish darajasi boʻyicha MDH mamlakatlari oʻrtasida 1-oʻrinda qayd etilmoqda.

2025-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, O‘zbekiston aholisi 37 mln 543 ming 167 nafarni tashkil etdi. Yillik tabiiy o‘sish 760 ming kishidan ortib boryapti.

Katta ehtimol bilan:

2028-yilda O‘zbekiston aholisi 40 millionga yetadi.

2050-yilga borib bu ko‘rsatkich 50 milliondan oshishi kutilyapti.

Oʻz navbatida, aholining keskin ko‘payishi uy-joyga bo‘lgan talabni oshiradi. 2023-yilda respublikamizda 90 ming yangi koʻp qavatli uylar barpo etilgan boʻlsa, 2024-yilda bu koʻrsatkich 100 mingni tashkil etdi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining joriy yil 21-fevraldagi PF-26-sonli Farmoni bilan 2025-yilda 135 mingta yangi koʻp qavatli uylar qurilishi tasdiqlandi.

Ammo yildan-yilga bu koʻrsatkich va daraja aholi o‘sishiga mos kelmay qolishi mumkin.

2050-yilgacha qancha “novostroyka”lar qurilishi mumkin?

Aholining yillik oʻsib borishidan kelib chiqib, 2050-yilda uy-joyga boʻlgan talab va taklifning dastlabki tahlilini qildik. 

2024–2050 yillar oralig‘i: 26 yil deb olinsa, va har yili oʻrtacha 125 mingta “novostroyka” qurilsa, 26 yilda jami 3 million 250 mingta yangi uy-joy quriladi (26 × 125,000 = 3,250,000 uy quriladi).

Shuningdek, bir uyga to‘g‘ri keladigan odamlar sonini ham hisobga olish zarur: Yaʼni O‘zbekistonda o‘rtacha har bir xonadonda 4-5 kishi yashashini hisobga olsak, 2050-yilda Oʻzbekiston aholisi 50 millionga yetganida 11,1 millionta xonadon kerak boʻladi (50 mln/ 4,5 = 11,1 mln xonadon).

Shuni yodda tutish kerakki, 2024-yilgacha mavjud xonadonlar ham bor, lekin aholining o‘sishi va eski uylarning yangilanishini hisobga olib, kamida 5–7 million yangi xonadonlar qurilishiga ehtiyoj tugʻilishi mumkin.

Agar hozirgi temp bilan (yiliga oʻrtacha 125 ming) “novostroyka” qurilishi davom etsa, 2050-yilga borib jami 3,25 millionta xonadon quriladi.

Bu esa 50 million aholining ehtiyojini to‘liq qoplay olmasligi mumkin. Ammo bu jarayonda 2050-yilgacha har yili kamida 200 mingta xonadon qurilsa, kelajakda uy-joy taqchilligi muammosini chetlab oʻtsa boʻladi.

Kelajakda yangi uy-joylarga boʻlgan talabning ortishi shahar aholisi ulushiga ham bogʻliq.

Oʻzbekiston Respublikasi Statistika agentligining saytiga koʻra, hozirgi kunda shahar aholisi 51 % ni tashkil qiladi.

2050-yilga kelib bu ko‘rsatkich 70% ga yetishi mumkin.

2050-yilda “novostroyka”lar narxi qanday boʻladi?

Narxlar haqida aniq raqamlar keltirish juda qiyin. Biroq narx-navo quyidagi omillar ta’sirida shakllanadi:

Inflyatsiya: O‘zbekistonda o‘rtacha inflyatsiya darajasi 8-12% atrofida. Qurilish narxlari ham shunga mos o‘sadi.

Talab va taklif: Aholi sonining o‘sishi bilan talab keskin oshadi, bu esa narxlarning oshishiga sabab bo‘ladi.

Qurilish materiallari narxi: Materiallar narxi importga bog‘liq bo‘lib, global bozor va valyuta kurslariga juda bog‘liq.

Tahlillarga koʻra, 2025-yilda ko‘chmas mulk narxlari o‘rtacha yiliga 10-15% oshishi mumkin. 2030-yilgacha ushbu o‘sish 15-20% atrofida bo‘lishi kutilyapti.

2050-yilga kelib esa hozirgi narxlar 5-7 baravar oshishi mumkin.

Keling, buni aniq misollarda koʻrib chiqamiz:

Bugungi kunda poytaxt - Toshkent shahridagi “novostroyka”larda o‘rtacha narx 1 m² uchun 10-16 million so‘m.

Ikkilamchi bozorda esa o‘rtacha narx 1 m² uchun 1000 AQSh dollari atrofida.

Bu koʻrsatkichlar viloyatlar markazlarida qanday? Viloyatlardagi yangi qurilgan uy-joylarning o‘rtacha narx 1 m² uchun 4,5 million so‘mdan 8 million so‘mgacha o‘zgaradi.

Xoʻsh, 2050-yilga borib uylar narxi qancha boʻladi?

Narxlarni uzoq muddatli prognoz qilish ko‘plab o‘zgaruvchilarga bog‘liq bo‘lsa-da, baʼzi taxminlarni qilish mumkin.

Agar uy-joy narxlari yillik o‘rtacha 5% ga oshsa, Toshkent shahrida 2025-yilda 1 m² uchun 10-16 million so‘m bo‘lgan narx 2050-yilda taxminan 45-55 million so‘mga yetishi mumkin.

Viloyatlar markazlarida esa 2025-yilda 1 m² uchun 6 million so‘m (o‘rtacha) bo‘lgan narx 2050-yilda taxminan 20-21 million so‘mga yetishi mumkin.

2050-yilgacha O‘zbekiston uy-joy bozorida jiddiy o‘zgarishlar bo‘lishi kutilyapti. Aholining o‘sib borishi bilan narxlar oshishi ham davom etadi, shuning uchun oldindan rejalar tuzish muhim ahamiyatga ega. Sanoat rivoji, davlat dasturlari (ipoteka krediti, subsidiya) va qurilish texnologiyalari, industriyasining rivojlanishi mana shu jarayonga ta’sir qiladi.

Eslatma: Bu prognozlar soddalashtirilgan hisob-kitoblarga asoslangan bo‘lib, real narxlar iqtisodiy sharoitlar, siyosiy qarorlar va boshqa omillarga qarab farqlanishi mumkin.