Investitsiya Turlari: Eng Mashhur 5 Usul va Ularning Afzalliklari

Oʻzbekistonda pulni koʻpaytirishning eng ommabop usullarini bilasizmi?

Investitsiya – bu nafaqat pulni ko‘paytirish vositasi, balki moliyaviy mustaqillikka erishish yo‘lidir. Bugungi kunda odamlar o‘z jamg‘armalarini turli yo‘llar bilan ko‘paytirishga harakat qilishyapti. Quyida eng mashhur TOP-5 ta investitsiya turi va uning plyus, minuslari haqida so‘z yuritamiz.

1. Biznesga investitsiya.

Biznes – uzoq muddatli va daromadli investitsiya usullaridan biri hisoblanadi. O‘z tadbirkorligingizni boshlash yoki tayyor biznesga sarmoya kiritish orqali katta daromad olish mumkin.

O‘zbekistonda kichik va o‘rta biznes sektorining rivojlanishi investorlar uchun katta imkoniyatlar yaratyapti.

Lekin biznes yuritish yuqori risk bilan bog‘liq bo‘lib, bozorni chuqur tahlil qilish va strategik rejalashtirish talab etiladi.

Tadqiqotlarga koʻra, yangi tashkil etilgan bizneslarning muayyan foizi dastlabki yillarda muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Masalan, ba'zi statistikalar yangi bizneslarning 20-30 foizi birinchi ikki yil ichida, 50 foizigacha esa besh yil ichida yopilishini ko'rsatadi.

Shuningdek, bu aktiv investitsiya boʻlib, odatda, koʻp vaqtingizni egallab oladi.

Plyuslari: yuqori daromad olsa boʻladi, moliyaviy mustaqillikka erishasiz.

Minuslari: risk darajasi juda yuqori, dastlabki kapital talab etiladi, shuningdek, ish yuritish tajribasi, menejment ko‘nikmalari zarur.

2. Qimmatli qog‘ozlarga investitsiya.

Qimmatli qog‘ozlar – bu kompaniyalarning aksiyalari yoki obligatsiyalaridir. Ular sarmoyadorlarga daromad olish yoki kapitalni ko‘paytirish imkoniyatini beradi. Asosan, aksiyalar kompaniyaning ulushiga egalik qilish huquqini bersa, obligatsiyalar esa qarz majburiyatini ifodalaydi.

Qimmatli qog‘ozlarga investitsiya turlari – aksiyalar, obligatsiyalar, fondlar (ETF va indeks fondlari), fyuchers va opsionlar.

Qimmatli qog‘ozlarga sarmoya kiritish uzoq muddatli va barqaror daromad manbai bo‘lishi mumkin, ammo u tavakkallarni ham o‘z ichiga oladi.

Misol uchun, xalqaro miqyosda “Tesla”, “Apple”, “Microsoft”, “Amazon” kabi yirik kompaniyalarning aksiyalari ko‘pchilik investorlar orasida mashhur.

Plyuslari: aksiyalardan dividend olish yoki obligatsiyalar bo‘yicha foiz stavkalaridan daromad olish, kapitalni oshirish, turli kompaniyalarga sarmoya kiritish.

Minuslari: bozor o‘zgaruvchan, dividendlarga kafolat yo‘q, bilim va tajriba talab qiladi.

3. Banklarga omonat mablag‘lari qo‘yish.

Bank depozitlari O‘zbekistonda eng xavfsiz investitsiya turlaridan biri hisoblanadi. O‘zbekiston Markaziy banki ma’lumotlariga ko‘ra, bugungi kunda banklar aholi uchun yillik 18−26% stavkada depozit xizmatlarini taklif etyapti.

Lekin inflyatsiya darajasi yuqori bo‘lsa, bank foizlari real daromadni kamaytiradi.

Misol. Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy bankining saytida yillik inflyatsiya 10,1 foizni tashkil etyapti (2025-yil 3-mart holatida). Bugungi kunda eng yuqori boʻlib turgan depozit foizi esa 26 foiz. Demak:

26 – 10,1=15,9 foiz.

Sof daromad 15,9 foizni tashkil etarkan. Ammo inflyatsiya darajasi qanchalik yuqori boʻlaversa, real daromad shunchalik kamayaveradi.

Plyuslari: minimal risk, kafolatlangan daromad va pulni istalgan vaqtda yechib olish imkoniyati bor.

Amaldagi qonunchilikka koʻra, depozitlarning aksariyati Omonatlarni kafolatlash agentligi tomonidan kafolatlanadi.

Minuslari: daromadlilik nisbatan past, foiz darajasi inflyatsiyani qoplamasligi mumkin va uzoq muddatda sezilarli boylik orttirish qiyinroq.

4. Ko‘chmas mulkka investitsiya – eng ishonchli sarmoya.

Ko‘chmas mulkka sarmoya kiritish – eng barqaror va uzoq muddatli investitsiya turi hisoblanadi. Uy-joy, tijorat binolari yoki yer uchastkalariga pul tikish orqali passiv daromad manbai yaratish mumkin.

O‘zbekistonda ko‘chmas mulk bozori so‘nggi yillarda barqaror daromad manbai bo‘lib kelyapti.

Ko‘chmas mulk investitsiyasining asosiy afzalliklari:

- Yillar davomida ko‘chmas mulk narxi ko‘tarilib boradi.

- Uy yoki ofis binolarini ijaraga berish orqali doimiy daromad olish mumkin.

- Boshqa aktivlar singari tez yo‘qotish xavfi yo‘q, chunki ko‘chmas mulk har doim talabgir.

- Ipoteka krediti orqali mulk sotib olib, kelajakda uning qiymati oshganida daromad qilish imkoniyati bor.

Nega aynan ko‘chmas mulkka investitsiya qilish kerak?

- Uylar narxi vaqt o‘tishi bilan oshib boraveradi.

Masalan, Toshkentda 2020-yilda 1 kv.m. narxi o‘rtacha 5−6 mln so‘m bo‘lsa, 2024-yilda bu ko‘rsatkich 10−15 mln so‘mga yetdi.

- Kvartira yoki tijorat binosini ijaraga berib, passiv daromad olsangiz boʻladi.

- “Novostroyka”larda boshlang‘ich bosqichda investitsiya kiritish katta foyda keltiradi.

Masalan, qurilish bosqichida sotib olingan kvartira 1−2 yil ichida 30−40%ga qimmatlashadi.

Qaysi ko‘chmas mulkka sarmoya kiritish foydaliroq?

1) “Novostroyka”lardagi kvartiralar – boshlang‘ich bosqichda arzonroq narxda olib, keyinchalik yuqori narxda sotish mumkin.

2) Ijaraga berish uchun kvartiralar – Toshkent va turistik shaharlarda oylik ijara narxi 5−15 mln so‘mni tashkil etadi.

3) Tijorat ko‘chmas mulki – do‘kon, ofis yoki omborxonalar uzoq muddatli ijaraga berib daromad olish uchun qulay variant.

5. Bilimga investitsiya - eng qimmatli sarmoya!

Investitsiyalarning eng barqarori bu – bilimga investitsiya qilishdir. Har qanday biznes yoki moliyaviy faoliyatga kirishdan oldin, o‘z sohangiz bo‘yicha chuqur bilimga ega bo‘lishingiz kerak.

O‘zbekistonda soʻnggi yillarda IT sohasiga bo‘lgan talab ortib boryapti. Agar siz dasturlash yoki digital marketing bo‘yicha kurslarga investitsiya qilsangiz, qisqa vaqt ichida yaxshi daromadga ega bo‘lishingiz mumkin.

Masalan, bugungi kunda tajribali web-dasturchilar oyiga 15−30 mln so‘mgacha daromad topishadi. Shu sababli, yoshlar uchun bilimga investitsiya – eng samarali va istiqbollidir.

Plyuslari: yaxshi daromad, oson ish topish, eng muhimi, shaxsiy va kasbiy rivojlanish mumkin.

Minuslari: tezda natija bermaydi, davomli izlanishni, o‘rganishni talab qiladi.

O‘zbekistonda investitsiya qilish imkoniyatlari ko‘p. Har bir investitsiya turi o‘zining afzallik va kamchiliklariga ega. Agar tez daromad olishni istasangiz, biznes yoki kriptovalyutaga sarmoya kiritishingiz mumkin.

Xavfsiz va uzoq muddatli investitsiya izlayotganlar uchun esa ko‘chmas mulk eng yaxshi variant. Chunki ko‘chmas mulk investitsiyasi uzoq muddatli barqarorlik va daromad kafolatlaydi.